Priče o Ekonomskom fakultetu: Internacionalizacija obrazovanja i akademska saradnja

Međunarodna saradnja predstavlja važan segment razvoja evropskog istraživačkog i obrazovnog prostora. Kao jedna od vodećih vi­sokoobrazovnih ustanova u Crnoj Gori, Ekonom­ski fakultet je, imajući u vidu njen značaj, odre­dio međunarodnu saradnju kao okosnicu svoje razvojne strategije. Razvoj međunarodne sarad­nje, uz moderne akademske programe, značaj­no je doprinosio prestižu i ukupnom uspjehu Ekonomskog fakulteta.

U prvoj deceniji postojanja međunarodna sarad­nja bila je usredsređena na stvaranje i razvoj na­stavnog osoblja i nastavnih standarda u skladu sa univerzitetskom akademskom tradicijom. Tada je Fakultet intenzivno sarađivao sa ekonomskim fa­kultetima iz Beograda, Zagreba i Ljubljane. Uspje­šan razvoj Ekonomskog fakulteta i osnivanje Uni­verziteta „Veljko Vlahović“ 1974. godine donijeli su nove forme i nove sadržaje saradnje sa istraživač­kim i obrazovnim institucijama iz zemlje i inostran­stva. Ekonomski fakultet učestvovao je u realizaciji brojnih međunarodnih i nacionalnih istraživačkih projekata. Isto tako, povećana je razmjena profe­sora i studenata sa partnerskim institucijama.

Sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vi­jeka naročito je značajna saradnja sa Državnim univerzitetom Floride u Tampi (State University of Florida in Tampa), SAD i sa Moskovskim državnim univerzitetom (MGU), SSSR. Komisija za razmjenu u obrazovanju i nauci između SAD i SFRJ imala je veliku važnost u razvoju Ekonomskog fakulteta u Podgorici. Fulbrajtove, IREKS (IREX) i druge stipen­dije dobijene posredstvom te komisije, omogućile su nastavnom osoblju Fakulteta da istraživanja u okviru magistarskih i doktorskih disertacija obavi na prestižnim univerzitetima u SAD. Istovremeno, zahvaljujući ovoj komisiji, na Ekonomskom fakul­tetu su nekoliko godina radili američki lektori za engleski jezik. Krajem 80-ih godina Ekonomski fakultet je zajedno sa Univerzitetom Istočni Va­šington (Eastern-Washington University) dobio od američkog Državnog sekretarijata trogodišnji grant za partnerstvo. U vrijeme ratnih dešavanja na teritoriji SFRJ ispunjena je, nažalost, samo prva godina predviđenog programa, tokom koje su dva profesora i jedan student Ekonomskog fakul­teta proveli jedan semestar na Univerzitetu Istoč­ni Vašington u gradu Činiju (Cheney), dok su dva profesora sa istog univerziteta predavala tokom jednog semestra na Ekonomskom fakultetu u Po­dgorici. Nakon raspada SFRJ i uvođenja sankcija UN za SR Jugoslaviju, sve međunarodne aktivno­sti Ekonomskog fakulteta su zaustavljene. Među­tim, i u deceniji međunarodne izolacije nastavnici Ekonomskog fakulteta uspjeli su da održe lične međunarodne akademske kontakte.

Za savremeni razvoj Ekonomskog fakulteta veo­ma je važna saradnja sa Poslovnom školom Kac (Katz Business School) Univerziteta u Pitsburgu, započeta 2002. godine, kad je dobijen trogodiš­nji grant za projekat usredsređen na razvoj Eko­nomskog fakulteta kroz usavršavanje nastavnog kadra, modernizovanje nastavnih programa i obogaćivanje bibliotečkog fonda. Projekat je značajno doprinio unapređenju nastavnih i istra­živačkih potencijala Ekonomskog fakulteta u Pod­gorici. Zahvaljujući njemu, 13 nastavnika i dva čla­na uprave Fakulteta boravili su po jedan semestar na Univerzitetu u Pitsburgu, a biblioteka Ekonomskog fakulteta dobila je oko 700 novih knjiga i časopisa.

Ekonomski fakultet u Podgorici uspješno je iskori­stio kontakte i višegodišnju saradnju Univerziteta Crne Gore i Univerziteta Sofija Antipolis (Sophia Antipolis), i sa Ekonomskim fakultetom iz Nice potpisao sporazum o saradnji i organizovanju za­jedničkih studija sa mogućnošću dobijanja dvoj­ne diplome.

Danas se internacionalizacija Ekonomskog fakul­teta sprovodi uglavnom u nekoliko ključnih se­gmenata: međunarodna mobilnost studenata i nastavnika (Erasmus+ program, CEEPUS, bilateral­na saradnja), organizacija međunarodnih konfe­rencija, naučnoistraživačkih seminara, ljetnjih ško­la i takmičenja, učešće našeg akademskog osoblja u međunarodnim istraživačkim projektima.

Po­sebno važan segment ove saradnje koji doprinosi boljoj vidljivosti Fakulteta na međunarodnoj mapi obrazovnih institucija predstavlja potpisivanje memoranduma o saradnju sa inostranim partne­rima. Naime, Ekonomski fakultet ima potpisane memorandume o saradnji sa više od 40 visokoš­kolskih institucija u regionu, Evropi i svijetu. Tome treba dodati značajan broj ovakvih institucija s ko­jima Fakultet sarađuje po osnovu međudržavnih bilateralnih sporazuma. Njima je predviđena raz­mjena informacija, razvoj zajedničkih studijskih programa, razmjena nastavnog osoblja, organi­zacija i realizacija zajedničkih naučnih, tehničkih i obrazovnih projekata kao što su konferencije, okrugli stolovi, seminari, simpozijumi, predavanja, kao i druge aktivnosti od značaja za institucije.

Na polju regionalnog povezivanja i saradnje ističe se potpisivanje Memoranduma o uspostavljanju mreže ekonomskih fakulteta Jugoistočne Evro­pe 2017. godine. Ekonomski fakultet je potpisnik ovog memorandum, čiji je cilj jačanje saradnje i konkurencije između ekonomskih fakulteta iz re­giona i poboljšanje njihovog akademskog i admi­nistrativnog kapaciteta.

Povezivanje sa međunarodnim partnerima u cilju što boljeg pozicioniranja Ekonomskog fakulteta na svjetskoj mapi obrazovnih institucija jedan je od strateških ciljeva ove visokoobrazovne institucije. Korak dalje u toj namjeri čini potpisivanje Spora­zuma o saradnji sa Univerzitetom Corvinus, čije je sjedište u Budimpešti, u martu 2019. Godine koji su potpisali prof. dr Nikola Milović, dekan Ekonomskog fakulteta i prof. dr Zitom Zoltay Paprikom, de­kanicom Univerziteta Corvinus.

Ekonomski fakultet Univerziteta Crne Gore i Fa­kultet za ekonomiju i biznis Univerziteta Ljublja­na (SEB) blisko će sarađivati na polju akadem­skog povezivanja i naučnoistraživačkog rada. To je potvrđeno sporazumom o saradnji koji su na marginama Bled strategic foruma septembra 2019. godine potpisali prof. dr Nikola Milović, dekan Ekonomskog fakulteta, i prof. dr Metka Tekavčić, dekanica ljubljanskog Fakulteta za ekonomiju i bi­znis.

Aktivnosti iz oblasti razvoja međunarodne saradnje Ekonomskog fakulteta doprinose kontinuiranom unapređivanju naučnoistraživačkih kompetencija nastavnika i saradnika, kao i mobilnost studenata u jedinstvenom evropskom prostoru, što omogu­ćava razvoj njihovih kompetencija, vještina i sta­vova. U prosjeku, tokom studijske godine oko 40 naših studenata boravi na stranim univerzitetima, dok u prosjeku oko 10 stranih studenata tokom ovog perioda boravi na našem fakultetu. U istom periodu oko 20 naših nastavnika i saradnika boravi na stranim univerzitetima učestvujući u nastavi ili akademskom treningu, dok u prosjeku 15 stranih nastavnika tokom jedne studijske godine boravi na našem fakultetu. Svi nivoi studija učestvuju u mo­bilnosti: osnovne, master i doktorske studije.

U procesu sticanja međunarodne akreditacije

Učlanjenje Ekonomskog fakulteta u različite me­đunarodne univerzitetske mreže, te snažno širenje mreže partnerskih fakulteta i univerziteta, obezbi­jedilo je preduslove za ulazak u proces sticanja re­nomirane međunarodne akreditacije. Naime, Eko­nomski fakultet Univerziteta Crne Gore sredinom decembra 2017. godine postao je član prestižne evropske akreditacijske kuće European Founda­tion for Management Development (EFMD), čime su mu otvorena vrata za ulazak u proces sticanja međunarodne EPAS akreditacije. Na taj način Eko­nomski fakultet postao je prva jedinica u okviru Univerziteta Crne Gore koja će početi proces čiji je cilj sistemsko osiguranje kvaliteta visokog obrazo­vanja. EPAS akreditacija omogućava unapređenje kvaliteta obrazovanja i istraživanja, stručnih usa­vršavanja i mobilnosti kako studenata, tako i na­stavnog osoblja. Navedena akreditacija dodjeljuje se programima iz ekonomije i menadžmenta koji ispunjavaju uslove akademske izvrsnosti, poveza­nosti sa praksom i međunarodnom zajednicom. Posjedovanje akreditacije nosi višestruke koristi za sam program, studente i nastavnike, ali i za institu­ciju i ukupno visoko obrazovanje Crne Gore.

Na Ekonomskom fakultetu, uz najbolju strukturu predavačkog kadra, ustalila se i dobra praksa organizovanja različitih aktivnosti s vodećim predavačima iz regiona i iz svijeta, poput predavanja otvorenih za sve naše studente, ali i za širu javnost, seminara, prezentacija, radionica i drugog. Na ovaj način doprinosi se učvršćivanju vodeće pozicije Ekonomskog fakulteta na polju visokog obrazovanja u Crnoj Gori i poboljšanju ugleda koji ima u međunarodnom okruženju.

Tokom šest decenija trajanja brojni eminentni predavači bili su gosti Ekonomskog fakulteta. Neki od njih su: kandidatkinja za Nobelovu nagradu dr Džoan Robinson (Joan Robinson), profesor Harvardske škole biznisa Džej Bi Ka­zardžijan (J. B. Kassarjian), jedan od vodećih svjetskih stručnjaka u oblasti menadžmenta dr Isak Adižes (Ichak Adizes), profesor ekono­mije i biznisa sa City University of New York dr Jošanan Šahmurov (Yochanan Shachmurove) i brojni drugi.

Samo u toku prethodne tri godine na Ekonom­skom fakultetu održano je više od 70 gostuju­ćih predavanja čiji je cilj da studentima pruže dodatna znanja i omoguće sticanje vještina potrebnih za rast i razvoj ličnih i profesionalnih kompetencija. Na pragu obilježavanja 60 godina od osniva­nja Ekonomskog fakulteta, zabilježena je prva posjeta dobitnika Nobelove nagrade, norveš­kog ekonomiste Fina Kidlanda (Finn E. Kyd­land). Ekonomska politika i rast nacija naziv je predavanja koje je profesor Kidland održao to­kom ove istorijske posjete.

U ljeto 2019. godine studijska godina završena je predavanjem svjetski poznatog i priznatog analitičara međunarodne političke

ekonomije i autora bestselera Kraj istorije i posljednji čovjek, profesora Frensisa Fukujame. U prisustvu broj­nih studenata, predstavnika akademske zajed­nice, državnih institucija i privrednog sektora Fukujama je održao predavanje na temu Politi­ka identiteta i globalna demokratija.