In Memoriam: Prof. dr Novak Kilibarda (1934–2023), redovni profesor Filozofskog fakulteta

Filozofski fakultet sa tugom obavještava da je 24.05.2023. godine, preminuo prof. dr Novak Kilibarda, nekadašnji direktor Više pedagoške škole i višedecenijski profesor na Univerzitetu Crne Gore.

Novak Kilibarda rođen je u Banjanima, opštini Nikšić, 07.01.1934. godine. Diplomirao i doktorirao književnost na Univerzitetu u Beogradu. Predavao je u Višegradskoj gimnaziji i na Pedagoškoj akademiji u Nikšiću, a univerzitetsku karijeru ostvario je kao profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore. Takođe je predavao na Univerzitetu Donja Gorica i Fakultetu za crnogorski jezik i književnost.

Gostovao je kao predavač na više univerziteta u Evropi i učestvovao na većem broju naučnih simpozijuma u Crnoj Gori i inostranstvu. Objavio je veliki broj knjiga i radova iz oblasti nauke o književnosti, uključujući i prvu istoriju usmene književnosti Crne Gore. Radovi su mu prevođeni na engleski, njemački, francuski, ukrajinski, bugarski, ruski, poljski, albanski i turski jezik.

Kao prozni pisac napisao je više od deset zbirki pripovjedaka, tri drame i četiri romana. Za svoj književni rad dobio je Trinaestojulsku nagradu (1989), najveće crnogorsko nacionalno priznanje, kao i više drugih relevantnih nagrada iz oblasti književnosti u Crnoj Gori i regionu: Nagrada “18. septembar”, SO Nikšić 1969; Nagrada “Branko Ćopić” za najuspješnije humoristično-satirično ostvarenje, “Osmica”, Beograd 1986; Nagrada “Radoje Domanović” Redakcije lista Jež, Beograd 1988; Nagrada za knjigu godine, Jedinstvo, Priština 1988; Nagrada Fonda “Dušan Baranin” za roman Crnogorska hronika, Srpska književna zadruga, Beograd 1995. Vlada Crne Gore je, na prijedlog Ministarstva kulture, 2011. godine dodijelila profesoru Kilibardi status istaknutog kulturnog stvaraoca.

Profesor Kilibarda aktivno je participirao u svim društveno političkim procesima od 1990. do posljednjeg dana svog života. Od 1998. do 2000. obavljao je funkciju potpredsednika Vlade Crne Gore za politički sistem i unutrašnju politiku. Kao diplomata bio je šef Informativno-trgovinske misije Vlade Crne Gore u Sarajevu (2000–2004) i ministar-savjetnik u Ambasadi DZSCG u Bosni i Hercegovini (2004–2006).

Prozna djela Novaka Kilibarde su: Vražji vrti (1978), Crnogorci i Đaponezi (1981), Nebeski sužnji (1981), Iz priče u priču (1984), Sve je to nakva sudbina (1985), Glavari i pisari (1989, 1990), Rusi i tejatori (1989), Brojači ajvana (1992), Izabrane pripovijetke I-III (1993), Snovi i sinovi (1993), Suložnici: roman bola (1995), Crnogorska hronika (1995), Suđenice (1997), Kratke i kraće pripovijetke (1999), Mozaik crnogorske hronike (2001), Iz priče u priču (2004), Epilog crnogorske hronike (2007), Gizda i druge erotske priče (2009), Serdarev grob (2011) i Tri dramske pripovijesti (2015). Publikovane su i četiri knjige razgovora sa profesorom Kilibardom. Božidar I. Miličić sastavio je i Rječnik književnoga djela Novaka Kilibarde (2016).

Iz oblasti književne istorije i teorije objavio je knjige: Poezija i istorija u narodnoj književnosti (1972), Bogoljub Petranović kao sakupljač narodnih pjesama (1974), Legenda i poezija (1976), O usmenoj književnosti (1982), Iz korijena usmenosti (1988), Usmena književnost Crne Gore (2008) te izabrane naučne radove u knjigama Epska mjera istorije (1997), Usmena književnost pred čitaocem (1997), Usmena književnost u službi pisane (1998) i Duhovna zahvalnost Andriću (2015). Pripremio je i antologije: Bugarštice (1979), Puti nedohodi (1987), Poslovice (1988) i Viša je gora od gore (2010). Profesor Kilibarda je i autor prvih komentara i objašnjenja Ogledala srpskog izdatog u okviru Cjelokupnih djela Petra II Petrovića Njegoša (1974). Priredio je objašnjenja uz knjigu Starac Milija – pjesme (2012).

Profesor Novak Kilibarda ostaće upamćen u sjećanju brojnih studenata Filozofskog fakulteta, kao vrstan pedagog i predavač. Po svojoj želji, sahranjen je danas u krugu porodice na gradskom groblju Čepurci u Podgorici.