Uloga intelektualca je da prepozna ideje fašizma i jasno upozori na njih
Trinaesti jul je, bez sumnje, ne samo jedan od najznačajnijih istorijskih trenutaka Crne Gore već i univerzalni simbol koji objedinjuje najznačajnije vrijednosti moderne Crne Gore, smatra istoričar dr Adnan Prekić, saradnik u nastavi na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore.
Sa njim smo za sajt UCG razgovarali o značaju ovog datuma, globalnim tokovima u pogledu fašizma i antifašizma i zadatku istoričara današnjice, kao i aktivnostima istoričara na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore.
UCG: Na koje vrijednosti danas treba da nas podsjeća i opominje obilježavanje 13. jula?
PREKIĆ: Kroz sjećanje na završetak Berlinskog kongresa, ovaj datum je i kamen temeljac crnogorske državnosti, podsjećanje da je Crna Gora 13. jula 1878. godine, bila u društvu 27. prvih samostalnih država. Sa druge strane, 13. jul 1941. godine je najveći spomenik viševjekovne slobodarske tradicije Crne Gore.
Iz tog razloga, duboko vjerujem da ovaj datum uvijek treba da nas podsjeća na ideale kojima su se rukovodili oni koji su zapalili vatre slobode. Nemamo pravo da zaboravimo ili relativizujemo žrtvu onih koji su bili spremni da se odupru fašizmu i bore za slobodu, kao i posvećenost onih koji su na vrijednostima 13. jula nakon Drugog svjetskog rata stvarali jedno novo, bolje i humanije društvo. Te vrijednosti, bez sumnje su na udaru savremenog istorijskog revizionizma i retrogradnih političkih ideja koje na relativizaciji ovih tradicija pokušavaju da okamene svaki emancipatorski pokušaj da Crna Gora bude bolje mjesto za život. Zbog toga je podsjećanje i razumijevanje svih vrijednosti na kojima počiva simbolika 13. jula, najbolja brana takvim pokušajima.
UCG: Da li je moguće, u okviru istorije kao nauke, predvidjeti društvene tokove i kako vama izgleda smjena talasa, onoga što se danas naziva fašizam, ne samo kod nas, već i u svijetu?
PREKIĆ: Mislim da se ne radi o bilo kakvoj smjeni talasa, već da je posrijedi klasični istorijski revizionizam i pokušaj relativizacije prošlosti. Antifašizam kao jedna univerzalna vrijednost, u tom kontekstu je jedna od prvih stvari na udaru. Moramo da budemo svjesni da fašizam i sistem vrijednosti zasnovan na tim idejama ima izvanrednu moć prilagođavanja i kao što je rekao Umberto Eko griješi svak onaj ko misli da će se savremeni fašizam pojaviti u istom onom obliku kao 20-ih i 30-ih godina XX vijeka. Fašizam nije okamenjena ideologija, naprotiv retrogradne ideje su dosta prilagodljive, zbog čega i uspijevaju pronaći put do javnog prostora. Uloga intelektualaca i istoriografije je da prepozna te narative i da na njih jasno upozori. Osnovna funkcija istorije je upravo u tome, da nam pomogne da kroz razumijevanje prošlosti budemo u prilici da razumijemo savremene procese.
UCG: Šta je, po vama, kontinuriani zadatak svakog istoričara i koliko se on realizuje na prostorima bivše Jugoslavije?
PREKIĆ: Borba protiv istorijskog revizionizma je nešto što je kontinuirani zadatak svakog istoričara. U tom kontekstu ukazao bih na nedavno završeni projekat istoričara iz bivše Jugoslavije koji su tri godine sarađivali i pokušavali da ukažu na opasnost istorijskog revizionizma. Naš zajednički rad formalizovan je potpisivanjem zajedničke Deklaracije o odbrani istorije, koju je naknadno potpisalo više stotina intelektualaca sa prostora bivše Jugoslavije. Veoma je važno što je i Univerzitet Crne Gore kroz aktivnost profesora sa Odsjeka za istoriju bio dio ovog projekta, a još važnije je što je u njemu učestvovao i veliki broj naših studenata. Sve te aktivnosti stvorile su prostor za istorijski i inter-kulturalni dijalog kroz kreiranje mreže istoričara, pisaca, novinara, studenata i šire publike koja će doprinjeti rješavanju konflikta, uzajamno poštovanim istorijskim narativima, i podsticanju inkluzivnije kulture sjećanja.
UCG: Pored regionalnog projekta saradnje, koju aktivnost biste posebno istakli na Filozofskom fakultetu?
PREKIĆ: Na Odsjeku za istoriju Filozofskog fakulteta treba spomenuti i kontinuirano izdavanje međunarodnog naučnog časopisa Montenegrin journals for social sciences kao i naučno-istraživački projekat Postsocijalističko naslijeđe koji uz podršku Ministarstva nauke realizujemo u okviru aktivnosti jedne COST istraživačke grupe. Osim toga, tu su i aktivnosti vezane za redovnu nastavu, pa bih iskoristio priliku da najavim objavljivanje knjige Kulturno naslijeđe Crne Gore u izdanju Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva, kao i stručnu monografiju Crvena ideja Crne Gore koju će do kraja godine objaviti Matica crnogorska.
Medijske objave:
http://www.rtcg.me/vijesti/drustvo/285597/uloga-intelektualca-je-da-prepozna-ideje-fasizma.html