Povodom 73. godišnjice Istorijskog instituta
U ovoj godini Istorijski institut Univerziteta Crne Gore proslavlja 73. godinu postojanja. Tokom dosadašnjih podsjećanja na taj datum uglavnom je obraćana pažnja na to da su njegovim osnivanjem postavljene institucionalne osnove naučnog izučavanja crnogorske istorije. Dodavano je i to da je 3. jula 1948. otvoreno i važno poglavlje u razvoju naučne misli u Crnoj Gori, posebno u oblasti društvenih nauka. Na osnovu toga je izvođen i dalji zaključak da je datum osnivanja Istorijskog instituta bio značajan i za kasnije konstituisanje Univerziteta Crne Gore i Crnogorske akademije nauka. Zato je samo po sebi razumljivo zašto je, za poslenike naše struke, ali i sve one koji se bave hronologijom važnijih događaja u povjesnici Crne Gore, njegovo unošenje u kalendar važnih datuma, u oblasti humanističkih nauka u Crnoj Gori smatra važnim.
Povodom ove godišnjice, želimo da obratimo pažnju, ne na veliki broj realizovanih naučnih projekata, ostvareno publikovanje brojnih knjiga i zbornika radova, održanih naučnih skupova već na jedan kratak period njegove istorije u kome se Istorijski institut bavio ne samo naučnoistraživačkim radaom već i visokoškolskim obrazovanjem.
Naučni potencijali kojim je raspolagao Istorijski institut omogućili su da se u periodu od 2012. do 2016. u saradnji s partnerskom ustanovom iz Slovemije Institutum Studiorum Humanitatis uspješno realizovao program master studija iz oblasti istorije/istorije kulture i istorijske antropologije. Kroz program postdiplomskih studija prošlo je 28 studenata, a uspješno ih je završilo njih 20.
Ono zbog čega smo ovom prilikom željeli da na to skrenemo pažnju je činjenica da su neki od bivših studenata Istorijskog instituta su na osnovu rezultata svojih istraživačkih master radova objavili monografije. Praksa objavljivanja proširenih ili dopunjenih magistarskih radova nije česta i dešava se jedino onda kada oni svojim kvalitetom zasluže pažnju izdavače.
I to se desilo u slučaju nekoliko studenata Istorijskog instituta UCG. Tako je Aleksandar Čogurić objavio 2018. godine knjigu Avdo Međedović Ženidba Smailagić Meha - odraz orijentalno-islamskoga kulturnog obrasca u Crnoj Gori na osnovu master rada pod mentorstvom dr Dragane Kujović. U knjizi su analizirani nematerijalni i materijalni elementi orijentalno-islamske kulture u Crnoj Gori: jezik, njene etičke kategorije, estetske vrijednosti, odnos prema ženi, iz perspektive pojedinca i kolektiva, vlasti, ratu, žrtvovanju, izdaji, zatim doček gosta kao kulturni model, čestitanje i svadbovanje, školovanje, kulturu stanovanja, odijevanja, ukrašavanja, kao i darivanja. Iste godine, koleginica Ljiljana Bajčetić objavila je publikaciju Kultura svakodnevnice Pljevalja tridesetih godina XX vijeka rađenu na osnov master rada pod mentorstvom dr Senke Babović-Raspopović. U istraživanju svakodnevnice fokus je na načinu i stilu života takozvanog „malog“, “običnog“ čovjeka. Tridesetih godina XX vijeka dolazi do bitnih promjena u dotadašnjoj državnoj strukturi i ukupnom društvenom životu. Najskorije, 2021. godine koleginica Maša Jovović objavila je knjigu Petar Lubarda u Crnoj Gori : 1946-1951 koja se bavi prvim poratnim godinama Lubardinog stvaralaštva, koje je kulminiralo upravo u radovima prvi put izložnim na kultnoj, tzv. izložbi preloma, zaokreta 1951. Knjiga je nastala na osnovu master rada odbranjenog u Istorijskom institutu pod mentorstvom dr Senke Babović-Raspopović.
Osim ovih izuzetnih uspjeha naših nekadašnjih studenata, troje njih će učestvovati i na međunarodnoj konferenciji koju sljedeće nedjelje organizuje Istorijski institut povodom 80. godišnjice Trinaestojulskog ustanka: mr Milica Nikolić na temu Ženska strana Narodnooslobodilačke borbe u Crnoj Gori, mr Petar Lekić o Muzeju NOB-a na Cetinju i mr Maša Jovović na temu Ideja umjetničke slobode Petra Lubarde.
Prethodno kratko potsjećanje, povodom 73. godišnjice njegovog postojanja, govori ne samo o krupnom naučnom značaju ove ustanove već i podsjeća na njegovu višestruku društvenu misiju koju Istorijski institut UCG uspješno obavlja od njegovog osnivanja do danas.