Svjetski dan filosofije u godini evropske kulturne baštine

Studijski program za filosofiju je ovogodišnji svjetski dan filosofije u godini evropske kulturne baštine posvetio kulturno - duhovnom identitetu Evrope. Kalendarski živimo u 21. vijeku, suštinski se pripremamo i otvaramo za novu epohu koja dolazi, ali istovremeno preuzimamo i nosimo duhovnu tradiciju. To nas usmjerava na temu o kulturno-duhovnom identitetu Evrope, u aktuelnoj godini koja je proglašena godinom evropske kulturne baštine. Upravo kulturna baština oblikuje duhovni identitet koji konstituiše i hrani dušu Evrope.

U razgovoru o filosofiji i kulturno-duhovnom identitetu Evrope učestvovali su: prof. dr Savo Laušević, doc. dr Dušan Krcunović i doc. dr Drago Perović.

Profesor Laušević je istakao da se identitet najčešće gradi na bazi kulture pamćenja i sjećanja  koje treba razlikovati. Pamćenje je uglavnom vezano za ličnost, ono je uvijek moje, dok je sjećanje kolektivno, naše, grupno kojim se na unutrašnji način gradi neka slika o prošlosti. U tom kontekstu imaju presudno značenje filosofija, religija i umjetnost, kao misaono, predstavno i slikovno sjećanje. Na kraju tu je istorija koja univerzalizuje i niveliše jedan istorijski prostor kroz istorijsko znanje o prošlosti.

Doc. dr Dušan Krcunović smatra da Evropa nije samo geografski i politički entitet, već ideja ili, huserlovski rečeno, „duhovni lik“ (geistige Gestalt) čija genealogija počinje u grčkoj antici i produžava se sve do danas u različitim, komplementarnim, ali i često antagonističkim obli­cima filosofske, religijske, poetičke (M. Zambrano) i naučne racionalnosti. Taj duhovni lik Evrope – uprkos razlikama u oblicima racionalnosti i razlikama među evropskim narodima – osnov je unutrašnjeg duhovnog srodstva Evrope i načelo jedinstvene evropske kulturne svijesti.

Iako se pitanje orijentisanja u mišljenju i djelanju javlja tek sa samim krajem 18. vijeka, filosofija je uvijek bila orijentisanje u mišljenju, ističe doc. dr Drago Perović. U različitim epohama evropske istorije filosofsko mišljenje je bilo zatečeno stvarnošću u kojoj je djelovalo, a koja je uzmicala njegovim saznajnim moćima, ili je, pak, nadiralo ka samom mišljenju onemogućavavši ga da zauzme bilo kakvu kritičku distancu naspram same stvarnosti. Zbog toga smo u vremenu odsvud nadiruće virtuelne stvarnosti prinuđeni da ponovimo jedan tradicionalni trokorak pri sudaru sa ovom sasvim novom stvarnošću. Mišljenje ima zadatak da prvo, prepozna samo sebe u svojoj zatečenosti i nemoći pred novom stvarnošću, zatim se povlači u sebe da bi razvilo svoje nove sposobnosti saznanja, i, u trećem koraku, misli samu tu sveprisutnu novu stvarnost.