Plenarna izlaganja SIMPED 2023
Prof. dr Blanka Bogunović
Fakultet muzičke umetnosti, Univerzitet umetnosti u Beogradu, Srbija
Doprinos psihologije muzike obrazovanju i profesiji muzičkih pedagoga
Predavanje ocrtava saradnju dvije usko povezane discipline: psihologije muzike i muzičke pedagogije. Ističe uzajamnu dobrobit od izazovne saradnje između muzičkih pedagoga i muzičkih psihologa koja se proteže od ranih početaka nastave muzike, pa čak i ne prestaje sa završetkom profesionalne karijere muzičara. U regionu Zapadnog Balkana, ova interdisciplinarna razmena je posebno dragocjena u okviru trostepenog sistema muzičkog obrazovanja (osnovna, srednja muzička škola, univerzitet) tokom koga učenici i studenti ovladavaju različitim muzičkim vještinama, u individualnom i grupnom okruženju (npr. Instrumentalna nastava, solfeđo, kamerna muzika, orkestar, hor). Predavanje ima za cilj da predstavi glavne pravce doprinosa psihologije muzike muzičkom obrazovanju i profesiji, na osnovu istraživanja i razumijevanja prakse specijalističkog i opšteg muzičkog obrazovanja. Biće predstavljeni rezultati istraživanja relevantni za buduće kompetencije studenata visokog muzičkog obrazovanja (VMO) i muzičkih pedagoga u praksi, te će biti naglašene praktične implikacije. Biće ukazano na značajne aspekte kognitivnog, emocionalnog i socijalnog razvoja mladih, mladih profesionalaca i odraslih muzičara koji se bave različitim muzičkim aktivnostima. Dakle, podizanje svijesti o psihološkim procesima i svojstvima (npr. motivacija, ličnost, sposobnosti) može podržati procese učenja (učenika) i podučavanja (muzičkih pedagoga u školama) i ovladavanje strategijama za poboljšanje slušanja, izvođenja i stvaranja muzike. Dakle, sveobuhvatno razumijevanje individualnih kapaciteta, jakih i slabih strana, i poznavanje metakognitivnih strategija „kako raditi“ može učiniti učenje i nastavu efikasnijim i, dugoročno gledano, može biti od koristi za dobrobit učenika i nastavnika. Široka primjenljivost znanja iz psihologije muzike već je primijećena u „širem svijetu“ muzičkog obrazovanja u okviru Evropskih muzičkih institucija. U posljednjih 15 godina, njeno rastuće prisustvo u nastavnim planovima i programima visokog muzičkog obrazovanja u zemljama Zapadnog Balkana daje nadu za dalju konstruktivnu saradnju između disciplina, psihologa i muzičkih pedagoga u novim institucijama u regionu. Stoga će biti skicirana pozicija Psihologije muzike u okviru univerzitetskog muzičkog obrazovanja u Evropskom prostoru i regionu Zapadnog Balkana, i predlozi za dalji razvoj biće izloženi.
--------------------
Prof. dr Snježana Dobrota
Filozofski fakultet Sveučilišta u Splitu
Sveučilište u Splitu, Hrvatska
Izazovi interkulturnog obrazovanja u konstekstu savremene muzičke pedagogije
Savremeno društvo karakterišu intenzivni procesi globalizacije i internacionalizacije, usljed kojih dolazi do kontakata i interakcija između različitih kultura. Multikulturalizam označava postojanje različitih kultura na jednom mjestu i za njega je karakteristična uslovna statičnost i očuvanje kulturne različitosti. Za razliku od toga, interkulturalizam naglašava momenat razmjene i dodira među kulturama (Piršl et al., 2016, 18). Najkraće rečeno, interkulturalizam označava ideologiju rasne, kulturne, religijske, rodne i etničke raznolikosti unutar demografije određenog prostora (Parekh, 2006) te polazi od premise da bi društvo trebalo osigurati jednak status različitim kulturnim, etničkim i religijskim skupinama.
U kontekstu življenja u multikulturnom društvu od izuzetne je važnosti sticanje interkulturne komunikacijske kompetencije, koja se odnosi na sposobnost efikasne interakcije u multikulturnim sredinama i koja se temelji na specifičnim stavovima, znanju, sposobnostima i refleksiji (Deardorff, 2009). Navedena kompetencija obuhvata kognitivnu (interkulturna svijest), afektivnu (interkulturna osjetljivost) i bihevioralnu (interkulturna efikasnost) sposobnost učesnika interkulturne komunikacije (Chen i Starosta, 1996). Interkulturni stavovi temelje se na znanju i vjerovanjima, emocionalnim vezama povezanima s takvim znanjem i vjerovanjima te bihevioralnim djelovanjima koja su rezultat posjedovanja dviju prethodnih komponenata (Banks, 1999). Kulturna inteligencija definiše se kao sposobnost pojedinca da efikasno funkcioniše u situacijama koje karakteriše kulturna raznolikost (Ang i Van Dyne, 2008; Earley i Ang, 2003). Model kulturne inteligencije (Earley & Ang, 2003) temelji se na teoriji višestrukih inteligencija, odnosno na stajalištu da inteligencija nadilazi samo kognitivne sposobnosti i da sadrži četiri nivoa i to: metakognitivnu, kognitivnu, motivacijsku i bihejvioralnu.
Trendovi internacionalizacije i globalizacije odražavaju se i na koncepciju obrazovanja, pa se tako sve više naglašava potreba provođenja interkulturnoga obrazovanja tijekom kojega se učenike podučava prepoznavanju, prihvaćanju i vrednovanju kulturnih, etničkih, društvenih, klasnih, religijskih i rodnih razlika te razvijanju osjećaja odgovornosti prema radu i idejama pravde, jednakosti i demokracije (Manning i sur., 2017). Umjetničko obrazovanje ima posebnu ulogu u kontekstu interkulturnoga obrazovanja, jer posjeduje potencijal ojačavanja samopoštovanja pojedinca, promoviranja grupnog identiteta, reduciranja stereotipa i eliminiranja različitih predrasuda. Interkulturno glazbeno obrazovanje definira se kao vrsta glazbenog obrazovanja u kojemu se učenici upoznaju sa širokim spektrom različitih glazbi te upoznaju i vrednuju različite kulturne ekspresije društvenih skupina koje se razlikuju prema rasi, dobi, klasi, rodu i životnom stilu (Lundquist, 1991; Volk, 1998).
U radu se problematizuje pitanje interkulturnog muzičkog obrazovanja u kontekstu interkulturne komunikacijske kompetencije, interkulturnih stavova i kulturne inteligencije te muzičko-pedagoške implikacije za oblikovanje savremenog kurikuluma interkulturnoga muzičkog obrazovanja u cijeloj vaspitno-obrazovnoj vertikali.