Intenzivne tehnološke poljoprivredne aktivnosti veća prijetnja po ekosistem od urbanizacije
Intenzivne poljoprivredne aktivnosti i napuštanje tradicionalnog iskorišćavanja zemljišta predstavljaju veću prijetnju po zajednice suvih travnjaka nego urbanizacija i građevinske aktivnosti, kazala je Milica Stanišić-Vujačić, saradnik u nastavi na Prirodno-matematičkom fakultetu, na Biologiji.
„Zbog ovih negativnih trendova, suvi travnjaci u poslednje vrijeme spadaju u najugroženije stanišne tipove. Zajednice suvih travnjaka sadrže značajan broj endemičnih i ugroženih vrsta pa je širom Evrope njihovo očuvanje priroritet“, objašnjava Stanišić-Vujačić.
U fokusu njenog naučnoistraživačkog rada i izrade doktorske disertacije, pod mentorstvom prof. dr Danijele Stešević i prof. dr Urbana Šilca, je fitocenologija, oblast ekologije koja se bavi proučavanjem vegetacije, tj. travnatih ekosistema u Crnoj Gori.
Ona upozorava da narušena stabilnost vegetacije, tj. biljnih zajednica može dovesti do kolapsa ekosistema i masovnog izumiranja vrsta, te da važan segment njenih naučnih istraživanja predstavlja i zaštita staništa.
„S obzirom na to da Crna Gora već uveliko slijedi put pristupanja EU i radi na implementaciji poglavlja 27 o životnoj sredini, zakon nas obavezuje da u skladu sa Direktivom o staništima, kao i Direktivom o vrstama štitimo raznolikost vrsta i njihovih staništa“, istakla je Stanišić-Vujačić.
Osnov za zaštitu biljnih staništa i njihovo pravilno korišćenje i održavanje su upravo detaljne fitocenološke studije.
„Sa ciljem aktuelizovanja ovog tipa istraživanja u Crnoj Gori, formirana je vegetacijska baza Crne Gore koja sadrži podatke iz fitocenoloških istraživanja različitih tipova vegetacije. Vegetacijska baza Crne Gore registrovana je u globalnu mrežu podataka o bazama vegetacije GIVD - Global Index of Vegetation Databases ( http://www.givd.info/ID/EU-ME-001)“, navodi Stanišić-Vujačić.
Travnati ekosistemi u Crnoj Gori su, kako objašnjava, uglavnom poluprirodnog porijekla.
„Razvijali su se vjekovima, pa i čak milenijumima tradicionalnim korišćenjem zemljišta, uključujući košenje, ispašu i privremeno napuštanje obradivih površina. Uprkos tome što na području Evrope, travnjaci najvećim dijelom imaju zoo-antropogeno porijeklo, vegetacija travnatih ekosistema nosilac je značajnog biodiverziteta različitih grupa organizama. Ako se uporede sa tropskim kišnim šumama koje su poznate kao ekosistemi izuzetnog biodiverziteta, diverzitet travnatih ekosistema posmatran na manjim površinama nadmašuje tropske kišne šume. Kao takvi, prdstavljaju izuzetno važan tip staništa sa aspekta zaštite i nalaze se na Direktivi Evropske Unije za očuvanje staništa 92/42/CEE“, kazala je Stanišić-Vujačić.
Ona ističe da su neophodne odgovarajuće mjere zaštite i obnove ugroženih staništa vegetacije travnjaka „in situ“ ― zaštite, kao i uključivanje ovih značajnih staništa i njihove flore i faune, u međunarodne programe zaštite kao što su Natura 2000, Emerald područja, Područja od međunarodnog značaja za biljke (IPA), Crvene liste ugroženih vrsta i Crvenu listu staništa Evrope.
