Etarska ulja i biljni ekstrakti značajni izvori bioaktivnih molekula
Prirodni antioksidansi sve više privlače pažnju zbog svoje sposobnosti da gase slobodne radikale, koji se smatraju odgovornim za razvoj degenerativnih bolesti. U tom smislu najveći značaj pripisuje se biljnim polifenolima i flavonoidima. To je kazao Mijat Božović , saradnik u nastavi na Prirodno-matematičkom fakultetu, gostujući urednik specijalnog izdanja časopisa Plants.
“Savremena medicina se suočava sa sve učestalijom pojavom mikrobne rezistencije, uz druge probleme uzrokovane sporednim efektima koje tretmani antibioticima često imaju. Stoga se danas javlja sve veća potreba za pronalaženjem efikasnijih antimikrobnih prirodnih produkata uz minimalne sporedne efekte. Etarska ulja, odnosno jedinjenja iz terpenoidne i fenilpropanoidne klase koja sadrže, predstavljaju značajan izvor novih bioaktivnih molekula“, navodi Božović.
Antioksidativni potencijal i antimikrobna aktivnost raznih biljnih metabolita, sadržanih u biljnim ekstraktima i/ili etarskim uljima, od posebnog su interesa i predmet su mnogih istraživanja.
„Etarska (esencijalna) ulja su mirisni, isparljivi i najčešće tečni produkti biljnog tkiva koji se srijeću u različitim organima biljke gdje se obrazuju u određenim sekretornim strukturama odakle se najčešće izoluju postupkom destilacije. Ona predstavljaju složenu smješu sastojaka terpenoidnog i ne-terpenoidnog porijekla koji nastaju različitim biosintetskim putevima. Biljni ekstrakti su koncentrovani pripravci koji se dobijaju od suvog ili svježeg biljnog materijala korišćenjem različitih rastvarača a primjenom odgovarajućih ekstrakcionih postupaka. Ekstrakti sadrže aktivne sastojke iz više grupa, pa se efekti sinergizma i/ili antagonizma moraju uzeti u obzir prilikom procjene ispoljavanja određenog terapijskog efekta “, objašnjava Božović.
Tokom najvećeg dijela ljudske istorije, navodi on, biljke su bile osnov liječenja a takva primjena je zasnovana na njihovim sastojcima koji se označavaju kao aktivni principi, termin koji se odnosi na supstancu koja ispoljava određenu biološku aktivnost.
„Hemijski veoma raznovrsni, ovi biomolekuli nastaju tokom sekundarnog metabolizma i označavaju se kao sekundarni metaboliti. Terpenoidi, alkaloidi, flavonoidi i razna fenolna i polifenolna jedinjenja su među najznačajnijim grupama. Sadržaj ovih sastojaka u biljci može značajno da varira, ili isti mogu u potpunosti da izostaju, a među faktorima koji to uslovljavaju nalaze se genetički i endogeni (zavise od biljke) i ekološki, egzogeni i biotički (dolaze iz sredine u kojoj biljka živi)“, zaključuje Božović.