Priče iz podmorja: SS Oreste

Najatraktivnija olupina budvanskog akvatorija počiva na dnu nedaleko od rta Jaz na ulazu u uvalu Trsteno i svijedoči o hrabrim trgovačkim poduhvatima kroz lavirinte jadranskih minskih polja tokom Drugog svjetskog rata.

Prvobitni naziv parobroda izgrađenog u Ropner & Sin brodogradilištu u Stoktonu 1896. godine bio je Morbi. Katanija je 1926. godine postala njegova matična luka, kada mu novi vlasnik Mateo Skuderija mijenja ime u Oreste. Tokom Drugog svjetskog rata SS Oreste je bio u privatnom vlasništvu. Na svojoj posljednjoj plovidbi iz Splita u Bar 1942. godine, SS Oreste je 27. marta, oko 10 časova, u kontaktu sa minom pretrpio razaranje i potonuo. O žrtvama za sada nema podataka.

Brod sa teškim oštećenjem se spustio na 32 metra duboko pješčano dno, relativno pravo, kobilicom. Prilikom eksplozije mine, prepolovljen je na dva dijela koja su na morskom dnu udaljena oko 20 metara, tako da se danas lokalitet sastoji od dva depozita na maloj razdaljini povezanih rasutim ostacima brodske konstrukcije. Trup je dezintegrisan sa urušenom palubom preko kojih su pali jarbol i dimnjak. Brodska osovina i osovinski tunel su vidljivi u zadnjem dijelu. Na ostacima palube uočljiva su brodska vitla i kuhinja. Vidljivi su ostaci parnog motora koji je pokretao brod. Ostaci kormila su vidljivi u zoni komandnog mosta. Poseban doživljaj ovoj još uvijek atraktivnoj olupini doprinosi živ svijet koji je nastanjuje.

Prvi put je olupina parobroda Oreste istražena 1955. godine od strane jugoslovenskog brodograditeljskog preduzeća „Brodospas” o čemu je ostala dokumentacija prema kojoj se može utvrditi stepen devastacije koji je uslijedio u godinama koje su dolazile.

Tekst i slike: Darko Kovačević, stručni saradnik za podvodnu kulturnu baštinu