Projekat REBUS: Razvoj preduzetničkih vještina kod studenata tehničkih i ICT studija nephodan za tržište rada

Na Erasmus plus projektu "REBUS”, što je akronim od „REady for BUSiness“ (ili spremni za biznis), Univerzitet Crne Gore je član impozantnog konzorcijuma od 14 univerzitetskih i korporacijskih timova iz osam zemalja: Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Italija, Njemačka, Austrija, Albanija, Kosovo i Rusija.

Projekat vrijednosti oko milion eura ima za cilj razvoj preduzetničkih kompetencija kod studenata tehničkih i ICT studija u zemljama zapadnog Balkana i Rusije.

O važnosti ovog projekta, razvoju preduzetničkih vještina kod studenata tehničkih i ICT studija, kao i o  važnosti inkorporiranja preduzetništva u sistem obrazovanja, a pogotovo u inženjerskim i ICT studijama, razgovarali smo sa dr Jelenom Šaković - Jovanović. 

UCG: Projekat REBUS je ušao u posljednju godinu realizacije, šta je Univerzitet Crne Gore postigao kroz implementaciju ovog projekta?

ŠAKOVIĆ – JOVANOVIĆ: Univerzitet Crne Gore je ispunio sve projektom predviđene ciljeve. Naime, REBUS partneri iz EU zemalja su dali snažnu podršku inkorporiranju preduzetništva u naš sistem obrazovanja kroz nadzor razvoja naših trening modula o preduzetništvu i obuku nastavnog osoblja i studenata. Na taj način je kroz REBUS projekat razvijen set inovativnih, preduzetničko orjentisanih trening modula koji su u velikoj mjeri integrisani u postojeće nastavne planove i programe. Projektom je u završnoj fazi uspostavljen i sistem za validaciju kompetencija što je rezultiralo izdavanjem sertifikata o razvijenim preduzetničkim kompetencijama, studentima koji su prošli sve faze treninga.

UCG: Koje učesnike je obuhvatila obuka iz oblasti poreduzetništva?

ŠAKOVIĆ – JOVANOVIĆ: Rebus obuku iz oblasti preduzetništva su prošla tri profesora i dvije generacije od ukupno 30 studenata. Prva generacija Rebus studenata, njih 14, imalo je priliku da nakon obuke na Mašinskom fakultetu u Podgorici prođe i obuku na Univerzitetu u Palermu, dok je drugoj generaciji kompletna obuka realizovana na Mašinskom fakultetu Podgorici. Obuka je realizovana kroz tzv. Blended Learning koje je uključivalo F2F (face to face) obuku, E-learning i obuku u konkretnim poslovnim okruženjima. Projektom je obezbijeđeno i 30 računara (15 desktop i 15 notebook računara) sa softverskim programima koji obezbjeđuju kako podršku ovom vidu obuke tako i podršku validaciji znanja iz oblasti preduzetništva.

Kažete da su tri profesora Univerziteta Crne Gore prošli obuku o preduzetništvu. Koja je njihova dalja uloga?

ŠAKOVIĆ – JOVANOVIĆ:  Njihova uloga je bila da na matičnoj instituciji kreiraju module učenja o preduzetništvu za 2 generacije studenata (ukupno 30 studenata) i da u cilju obezbjeđenja održivosti projekta i promocije preduzetništva, u potrebnoj i dozvoljenoj mjeri, prilagode izabrane ECTS kataloge predmeta.

Šta je Rebus projekat omogućio studentima kroz obuku?  

ŠAKOVIĆ – JOVANOVIĆ: Rebus projekat je omogućio studentima da steknu znanja i vještine za testiranje i razvijanje  sopstvenih preduzetničkih ideja, ali i da razviju samopouzdanje za pokretanje sopstvenog biznisa. Ovo je posebno značajno jer je projekat i nastao sa ciljem da se studenti inženjerskih i ICT studija, kao studenti od kojih se očekuje najveći stepen kreativnosti, podstaknu na razvoj sopstvenog biznisa jer je uočeno da su na našim prostorima svršeni studenti još uvijek skloniji traženju “sigurnog posla” u postojećim preduzećima. Entuzijazam u pokretanju sopstvenog biznisa koji su pokazali Rebus studenti nakon sprovedene obuke, daje nam za pravo da vjerujemo da je i ovaj cilj Projekta dostižan.      

UCG: Kako se vrši validacija preduzetničkih kompetencija? Šta je presudno?

ŠAKOVIĆ – JOVANOVIĆ: Validacija preduzetničkih kompetencija je bazirana na samoevaluaciji studenata putem tzv. Level 5 alatke, odnosno softvera. Nakon realizovane obuke, studenti su bili u obavezi da ocijene tri aspekta svojih kompetencija i to: znanje, vještine i stav.

Studenti su sproveli samoevaluaciju za dvije vremenske tačke i to: kompetencije prije obuke i kompetencije nakon obuke o preduzetništvu. Osim ocjenjivanja sopstvenih kompetencija ocjenama u rasponu 1-5, studenti su bili u obavezi da istu kratko obrazlože konkretnim primjerima koji opravdavaju datu ocjenu. Samoevaluacioni formulari su prolazili analizu od strane trenera i supervizora koji su uzimali u obzir njihovo angažovanje na projektu i kvalitet profila na Mahari. Nakon eventualnih korekcija studentima su izdati sertifikati koji sadrže i opisne ocjene njihovih kompetencija.

Studenti su u cilju dobijanja sertifkata bili u obavezi da se u potpunosti posvete svojim projektnim aktivnostima, da u što većoj mjeri koriste dostupnu literaturu, povezuju se između sebe i zajedno sa svojim mentorima rade na razvijanju sopstvenih preduzetničkih ideja. Kreativnost studenata je posebno podsticana ali i cijenjena prilikom validacije njihovih kompetencija.

UCG: Šta znači Rebus sertifikat za studente?

ŠAKOVIĆ – JOVANOVIĆ: U Evropskom poslovnom ambijentu se sve više pažnje posvećuje kompetencijama koje se odnose na razvoj preduzetništva. Ove kompetencije igraju najvažniju  ulogu u susjednim zemljama EU u njihovom razvojnom putu ka tržišno razvijenim ekonomijama i usaglašavanju sa ekonomskim i socijalnim standardima EU. Rebus sertifikat stečen kroz obuku kreiranu i realizovanu od strane EU partnera pruža dokaz o stečenim preduzetničkim kompetencijama i predstavlja jaku referencu u CV-ju studenata, koja im može otvoriti mnoga vrata na evropskom tržištu rada.    

UCG: Zašto je važno inkorporirati preduzetništvo u sistem obrazovanja a pogotovo u inženjerskim i ICT studijama?

ŠAKOVIĆ – JOVANOVIĆ: Neophodnost inkorporacije predmeta preduzetništvo u sistem obrazovanja svih, a posebno studija inženjerstva i ICT, ogleda se u činjenici da predmeti i ishodi učenja na studijskim programima moraju dati studentima neophodna znanja, vještine i kompetencije koje su neophodne za njihovo što efikasnije uključivanje na tržište rada. Pritom treba imati u vidu, da novi modeli studija, nikako ne smiju obrazovati studente samo za domaće, već i za znatno šire tržište rada. Zato je cilj uvodjenja preduzetništva u sistem obrazovanja, da studenti steknu znanja o inovacijama i jačanju konkurentnosti, kao i da razviju kreativnost u pravcu implementacije novih ideja na tržištu rada.

Ovo je posebno značajno za studije inženjerstva i ICT, iz razloga što su ove profesije posebno osjetljive na uslove tržišta rada i što se u ovim oblastima stalno vrše inovacije i napredovanje tehnologije, pa samim tim je neophodno da kroz predmete vezane za preduzetništvo, studenti ovladaju metodama za praćenje razvoja tehnologije i mogućnosti tržišta i da iste primijene u praksi u cilju jačanja konkurentnosti i obezbjeđenja dobrih tržišnih pozicija.